Italië-tips: de mooiste plekken van Lazio

Zo wereldberoemd als Rome, de hoofdstad van Lazio, is, zo onbekend is de rest van de regio. Zonde, want je vindt er bijzondere borghi, pauselijke termen, vulkanische meren, paradijselijke stranden en pareltjes van eilanden. Tijd om de mooiste plekken van de regio Lazio te ontdekken!

Tips voor een vakantie in Lazio

» De Eeuwige Stad Rome
» Castelli Romani – onder de rook van Rome
» Viterbo – Stad van pausen en thermale baden
» Het bijzonderste dorpje van Lazio
» De lekkerste witte wijn van de regio
» Het mooiste palazzo van Lazio
» De tuinen van keizers, pausen en monsters
» Sperlonga – slow genieten aan zee
» Ponza – kleurrijke parel voor de kust

1. Rome – de Eeuwige Stad

Roma è Roma, zo zeggen de Romeinen. Rome is Rome. De stad is uniek, dankzij de grote hoeveelheid overdonderende monumenten, de historie die op elke straathoek voor het oprapen ligt, de grootse pleinen en fonteinen, de erfenis van Caravaggio en Michelangelo, de kunst om van het leven te genieten, te flaneren, te dromen. De bezienswaardigheden van Rome verdienen daarom een eigen hoofdstuk.

2. Castelli Romani – charmante dorpjes onder de rook van Rome

Groene heuvels, prachtige vergezichten, uitgestrekte wijngaarden, kleurrijke piazza’s en statige palazzi – geen wonder dat de pausen graag hun vakantie doorbrachten in de Castelli Romani, zeventien burchtdorpjes onder de rook van Rome, waarvan we er drie uitlichten.

Allereerst Frascati, het bekendste plaatsje van de Castelli Romani, met name vanwege de gelijknamige witte wijn die hier wordt gemaakt. Deze proef je in een van de lokale fraschette. De naam van dit soort restaurant is, net als de naam van het dorpje Frascati, afgeleid van het woord frasche. Met deze takken bouwden wijnboeren in de middeleeuwen huisjes en opslagplaatsen. In het najaar hingen ze een bordje buiten met de aankondiging dat de nieuwe wijn klaar was. Klandizie gegarandeerd, want de boeren en ambachtslieden die hier op weg naar Rome overnachtten, hadden na een lange reis wel trek in wijn. Schuif aan bij Osteria Fraschetta Trinca, Osteria dell’Olmo of La Vecchia Frasca en je begrijpt waarom die fraschette zo populair waren.

Het pastelkleurige Nemi was al in de oudheid een goddelijke plek. De Romeinen bouwden er een tempel voor Diana, de godin van de jacht, die je ziet balanceren op de fontein op Piazza Roma. Tegenwoordig staat Nemi bekend om de bosaardbeitjes. Je ziet ze overal: op taartjes, op ijs, op tiramisù, in likeur…

In Ariccia kun je niet rondwandelen zonder te proeven van porchetta: langzaam geroosterd varkensvlees, gevuld met kruiden en knoflook. Eet het net als de Italianen op een panino, als lunch of tussendoortje, of schuif aan bij Fraschetta Osteria Dar Vignarolo. Liever iets minder traditioneel tafelen? Ga dan naar Sintesi, waar drie jonge, getalenteerde twintigers hun krachten hebben gebundeld om je verrassende combinaties van Italiaanse, oosterse en Noord-Europese ingrediënten voor te schotelen. Een ander hoogtepunt is de Ponte di Ariccia, de gigantische boogbrug vanwaar je de koepel van de Santa Maria Assunta ziet, aan het Piazza di Corte. Aan dit plein ligt ook het Palazzo Chigi, dat qua grandeur niet onderdoet voor het pauselijk paleis in Castel Gandolfo.

3. Viterbo – stad van pausen & thermaalbaden

Ook in Viterbo kun je niet om de paus heen. De hoogste machthebbers van de katholieke kerk zetelden hier lange tijd. Viterbo was bovendien het toneel van de langstdurende pausverkiezing in de geschiedenis van de kerk, na de dood van Clemens IV. De verkiezing startte in november 1268, maar pas op 1 september 1271 was er een nieuwe paus. De moderne politiek is er niets bij. De kardinalen zaten al die tijd opgesloten in het Palazzo dei Papi, dat je nog altijd kunt bezoeken.

Ook de moeite waard is de wijk San Pellegrino, met charmante straatjes en doorkijkjes. Lunchen doe je bij Osteria del Vecchio Orologio, waar je ’s zomers in elk geval de lombrichelli cacio e pepe con fiori di zucca e zucchini (een soort dikke spaghetti met kaassaus en zwarte peper, geserveerd met courgette en courgettebloemen) moet proeven. Ook de fettuccine allo zafferano con zucchine e persico reale del Lago di Bolsena (lintpasta gemaakt met saffraan met courgette en baars uit het Meer van Bolsena) is een aanrader.

Wil je pauselijk ontspannen, ga dan naar de Terme dei Papi, de oudste thermen van de stad. In navolging van paus Nicolaas V, die deze thermen liet aanleggen, laaf je je aan het warme water dat heilzame krachten zou hebben. Ook op het platteland rondom Viterbo vind je een aantal weldadige thermen, zoals Bullicame, Piscine Carletti en Il Bagnaccio. Vanwege de temperatuur (tot 58 °C) vormen deze thermale bronnen ook in de winter een ideale bestemming.

4. Cività di Bagnoregio – het meest bijzondere dorpje van Lazio

Cività di Bagnoregio is een van de borghi più belli d’Italia, de mooiste dorpjes van Italië. De slogan van dit bijzondere dorpje verwijst echter niet naar die schoonheid. La città che muore, de stad die sterft, is een verwijzing naar de steeds verder afbrokkelende gemeentegrond. Door aardbevingen en andere oorzaken brokkelt er steeds meer van Cività di Bagnoregio, dat hoog op een tufstenen rots ligt, af.

Je kunt dit stervende stadje dan ook alleen nog maar te voet bereiken, over een driehonderd meter lange brug. Een flinke klim. In Cività di Bagnoregio zul je dus geen auto’s treffen, hetgeen de middeleeuwse sfeer nog versterkt. Veel mensen wonen er niet, zeker niet buiten het zomerseizoen. ’s Zomers vind je er wel wat restaurantjes, een gelateria en een souvenirwinkel, maar verwacht geen grote winkels of ander vertier. Wel is er een klein olijfoliemuseum, waar Vittoria je graag alles erover vertelt. De Chiesa di San Donato heeft een prachtig houten kruisbeeld van de school van Donatello en fresco’s zijn gemaakt door de leerlingen van Perugino.

Ga naar het struinen door de straatjes naar Alma Civita of Il Bocconcino voor een heerlijke lunch met streekgerechten (reserveren is in beide gevallen aan te raden, want er is maar een beperkt aantal plekken). Overnachten doe je liefst bij Palazzo Contino, Corte della Maestà of iRoom Civita.

5. De lekkerste witte wijn van Lazio

De lekkerste wijn van Lazio vind je in Montefiascone, het hoogst gelegen plaatsje rondom het Lago di Bolsena. Het verhaal gaat dat een Duitse bisschop die op weg was naar Rome de lokale wijn hier zo lekker vond, dat hij er nooit meer wegging en zich er letterlijk dood dronk.

Zelf proeven van deze witte wijn? Dat kan onder meer bij Cantina di Montefiascone, Cantina Leonardi en Cantina Stefanoni. Als je graag ook eet bij je glas wijn, reserveer je een tafel bij Osmosi – een moderne osteria met op de kaart bijvoorbeeld salmone selvaggio marinato alla rapa rossa con stracciatella di burrata (wilde zalm gemarineerd in rode bietjes met de romige vulling van burrata) en ramen di maccaroni di Canepina, brodo di tinca affumicato, arancia e finocchietto (ramen van pasta uit Canepina, bouillon van gerookte zeelt, sinaasappel en wilde venkel).

6. Palazzo Farnese in Caprarola – het mooiste palazzo van de regio

Op Palazzo Farnese in Caprarola raak je niet uitgekeken. Het heeft vijf verdiepingen, tientallen kamers en zalen met fressco’s. Rondom het palazzo liggen een slotgracht en uitgestrekte tuinen. Maar het mooist is het trappenhuis met wandschilderingen waar je telkens weer iets nieuws op ontdekt. Op een van de fresco’s zie je de wereld weergegeven zoals men in die tijd dacht dat de aarde eruitzag. Nederland staat op de kaart, maar niet als zelfstandig land. Het vormt het land Frisia, samen met het westen van het huidige Duitsland. Australië en Nieuw-Zeeland ontbreken helemaal; dit stukje van de wereld was in de tijd van de bouw van het Palazzo Farnese immers nog niet ontdekt.

Reserveer voor of na je bezoek aan Palazzo Farnese een tafeltje bij Trattoria del Cimino, een Slow Food-adres. Op de menukaart farfalle alla gricia met guanciale, pici all’amatriciana, pappardelle alla lepre en fettuccine al ragù. Bestel ook de degustazione di formaggi della Tuscia, een proeverij van kazen uit Tuscia.

7. Schitterende tuinen van keizers, pausen en monsters

De nabijheid van de Romeinse keizers voel je, meer nog dan in Rome, in Tivoli. Hier lieten de Romeinse keizers hun buitenverblijven bouwen met imposante tuinen, die je nog altijd kunt bezoeken: Villa Adriana, Villa d’Este en Villa Gregoriana. Villa Adriana is misschien wel de bekendste ‘vakantievilla’ in Tivoli, maar Villa d’Este is de mooiste. In de tuin van Villa d’Este waan je je bijna in het paradijs, vol groen, water en kunstige beelden.

In Castel Gandolfo, een van de Castelli Romani, ligt de zomerresidentie van de paus. De huidige paus, Franciscus, gebruikt de residentie niet en daarom besloot hij de tuinen van zijn buitenverblijf te openen voor het publiek. Een bezoek kun je via de website van het Vaticaan reserveren. Van maandag tot en met zaterdag kun je onder leiding van een gids tijdens een anderhalf uur durende tour alle mooie plekken van de tuinen ontdekken. Je wandelt door de Giardino Barberini, met onder meer de ruïnes van een Romeins amfitheater, en door de Giardino Belvedere, met zoals de naam al doet vermoeden een prachtig uitzicht.

Al dwalend door het Sacro Bosco, ‘heilig woud’, even buiten Bomarzo, kom je een draak, een olifant, een schildpad, Pegasus, Hercules, Neptunus, Orcus als poort naar de hel en reuzenkonijnen tegen. Het park werd ooit aangelegd in opdracht van Pier Francesco Orsini, die dit stuk land erfde en er een bijzondere tuin van wilde maken. Zo kon hij de dood van zijn geliefde, Giulia Farnese, even van zich afzetten en zijn gebroken hart langzaam laten helen. In 1552 opende het park zijn deuren, voor een reis langs mythologische figuren en beelden die uit de fantasie van Orsini en de ontwerpers. De beelden in het park werden in de jaren vijftig van de vorige eeuw opnieuw ontdekt, overwoekerd door bomen, struiken en ander groen. Het park werd weer begaanbaar gemaakt voor bezoekers en was direct na de heropening een inspiratiebron voor onder anderen Salvador Dalì.

Nog zo’n geheimzinnige oase is de Giardino di Ninfa, de botanische tuin die de plek heeft ingenomen van het spookstadje Ninfa. Ooit was dat een welvarend stadje langs de Via Appia, maar nadat malaria hier huishield, daalde het bevolkingsaantal enorm. De overlevenden trokken weg, waarbij ze ruim baan gaven aan de natuur. Een bezoek moet je online reserveren via deze link.

8. Sperlonga – slow genieten aan de kust tussen Rome en Napels

Aan de Tyrreense kust, ongeveer halverwege Rome en Napels, ligt Sperlonga, ook een van de borghi più belli d’Italia (de mooiste dorpjes van Italië). Veel grootse monumenten zijn er niet, maar de levendige sfeer die op de pleintjes hangt maakt dat meer dan goed. Vooral op het Piazza della Repubblica is het altijd gezellig druk. Op het terras van Antico Caffè Trani kun je hier de dag lekker aan je voorbij zien trekken.

Vanaf het Belvedere del Ridosso kijk je mooi uit over het haventje van Sperlonga. Ook heb je uitzicht op het strand aan je voeten en iets verder zuidwaarts de Grotta di Tiberio, de beroemdste bezienswaardigheid van Sperlonga. De grot hoorde vermoedelijk bij de iets hoger gelegen villa van Tiberius. Men vond er (restanten van) beelden, die ooit het complex van Tiberius sierden en de avonturen van Odysseus verbeelden. Ze zijn nu te zien in het plaatselijke Museo Archeologico.

Aan de Corso San Leone is het ’s avonds lekker druk. De passeggiata kun je bekijken vanaf het terras van Mudejar Spiriti e Cucina, waar je al meteen wordt verleid door het menu. Niet alleen omdat daar non c’è amore più sincero che quello per il cibo op prijkt (‘er is geen eerlijker liefde dan die voor eten’), maar ook omdat de gerechten fantastische namen hebben, met een mooie kwinkslag naar de ingrediënten. La Princiseppia sul Pisello is bijvoorbeeld een gerecht met sepia en tuinerwtjes dat verwijst naar de prinses op de erwt. Ook is er de Polp Ficton (inktvis met aardappel, limoen, bleekselderij en zwarte olijven uit Gaeta) of Tonno subito (tonijn met venkel, bittere sinaasappel, wortel en gember). Allemaal even mooi om te zien én lekker.

9. Ponza – kleurrijke parel voor de kust van Rome

Ponza is een van de eilanden voor de kust van Lazio. Het heeft de vorm van een halve maan, met op een oppervlakte van zo’n negen vierkante kilometer alles wat je nodig hebt voor een ontspannen vakantie: een haven, pastelkleurige huizen, betoverende baaien en restaurants waar het menu bol staat van de vers gevangen vis. De haven barst bijna uit zijn voegen als de schippers ’s ochtends vroeg uitvaren of aan het einde van de dag hun bootjes weer naar hun aanlegplek laveren. En ook rondom de haven bruist het ‘s zomers, van de vroege ochtend tot diep in de nacht. Met een cappuccino of cocktail op het terras van Bar Maga Circe of Bar Tripoli is het fijn mensen kijken. Zeker ’s avonds trekt iedereen voor de wandeling de mooiste zomerkleding uit de kast.

De lekkerste plek voor een lunch of diner met verse vis is Oresteria, net boven de haven. Originele souvenirs vind je onder meer bij Cala Corallo, waar ontwerpster Alessandra Ravenna (die ook voor Bulgari werkte) van koraal, obsidiaan en andere materialen die op Ponza en buureiland Palmarola te vinden zijn de mooiste sieraden maakt. En je zou het misschien niet verwachten, maar op Ponza wordt ook wijn gemaakt. De lekkerste is die van Antiche Cantine Migliaccio.

De mooiste hotels in Rome en Lazio

Lekker luxe logeren in Rome en Lazio? Dan zit je bij deze droomplekken helemaal goed:

CiaoTutti