Zijn de Barolo Wars ten einde? De transformatie van de nieuwe generatie Barolo

Decennialang bestond er een scherpe scheiding tussen traditionele en moderne producenten van Barolo – er ontstond zelfs een heuse Barolo War. Maar de beroemdste wijn uit de Piemonte ondergaat momenteel een transformatie die z’n nogal vaste en robuuste identiteit herdefinieert. En dat is erg goed nieuws, want het maakt Barolo nog veel interessanter. Vind ik dan.

Barolo Wars

Kijk je naar de wijnmaakgeschiedenis van Barolo in de afgelopen decennia, dan zie je een duidelijke tweedeling met één focus: het productieproces. Nebbiolo, de druif waar Barolo van gemaakt wordt, is geen lieverdje. Hoog in zuren, hoog in tannine, waardoor het fruit er belabberd van af kan komen in de wijn en z’n eigenschappen elkaar zelfs kunnen bijten. Wijnmakers weten dat geduld hierbij loont en ouderen voor balans zorgt. Maar in de jaren tachtig ontstond iets wat de Barolo Wars genoemd wordt; een vete tussen conservatieve traditionalisten en modernisten.

Traditionele en moderne Barolo

Traditionele wijnmakers vertrouwden op lange maceratietijden – het weken van de druiven op schil – en rijping in grote Slavonische eikenhouten vaten. Langzame oxidatie en weinig invloed van houtsmaak resulteerde in intense wijnen die met de jaren alleen maar mooier worden en dat soms tot aan hun vijftigste levensjaar nog steeds zijn. Denk: rozen, zure kers, paddenstoelen bij een hit, maar wat bij een flop uitpakt als scherp, drogend en fruit dat ver te zoeken is.

Aan de andere kant kwam op een gegeven moment een stroming moderne producenten te staan. Zij gebruiken kortere maceratietijden en kleinere Franse barriques om soepelere, eerder drinkbare wijnen te maken. De kleinere vaten geven de wijn de nodige tannines die minder aanwezig zijn vanwege de kortere maceratie, maar geven ‘m ook vanille en tabaksaroma’s mee die de smaak bepalen. Zo’n Barolo kan wel even blijven liggen, maar meer dan vijf à zeven jaar is wel de max. De moderne versie is een soort van simpelere versie dus, kort door de bocht gezegd. Het bezorgde de Italiaanse wijn meer wereldfaam, want toegankelijker, maar eigenlijk verloor de wijn er zijn eigen gezicht mee. In veel Barolo’s was geen terroir of druif meer terug te proeven, alleen de handelingen in de kelder.

Terroir en klimaatverandering

Deze tweedeling is echter aan het verdwijnen. Veelal jonge wijnmakers stellen vragen en stellen daarmee het eeuwenoude productieproces ter discussie. Want waarom doen ze het eigenlijk zo? Al even richt de nieuwe generatie wijnmakers zich meer en meer op het benadrukken van terroir – de unieke kenmerken van elke wijngaard – en duurzaamheid.

Om subtiele verschillen in terroir tot uiting te laten komen, zijn innovaties en technologie nodig die het productieproces verfijnen. Dat is een keuze van wijnmakers om een stempel te drukken en hun Barolo weer een eigen gezicht te geven, maar het is ook een beetje een moetje. Klimaatverandering dwingt hen om zich aan te passen en meer ecologische en duurzame methoden te omarmen, zoals biodiversiteit en biologische landbouw.

Nieuwe generatie Barolo

Wat betekent dat voor wat er in je glas gebeurt? Deze nieuwe generatie Barolo-wijnen is vaak gebalanceerder en toegankelijker bij het bottelen, zonder het potentieel voor lange rijping te verliezen. Er is dus minder sprake van goed of slecht en de identiteit van de druif en het microklimaat komt naar voren. Waar een steengoede Barolo eerder nog jarenlang in de kelder moest liggen om zijn grande ingresso te kunnen maken, kun je nu steengoede exemplaren vinden die gelijk open kunnen, en tegelijkertijd in de kelder nog mooi kunnen rijpen op fles. Bovendien hoeft zo’n steengoed exemplaar ook niet per definitie jaren in het vat te hebben gerijpt, wat van positief effect is op het prijskaartje.

Vooruitstrevende wijnmakers in de regio experimenteren ook met nieuwe technieken en druivenklonen om de kwaliteit en diversiteit van hun wijnen te verbeteren. Dat heeft al gezorgd voor een heropleving van interesse in minder bekende variëteiten en oude wijngaarden, wat de Barolo alleen nog maar mooier en veelzijdiger maakt als wijnregio.

Grenzenloos potentieel

Een lekker harmonieuze balans dus tussen traditie en innovatie. “Degenen die ooit modernisten werden genoemd en degenen die traditionalisten werden genoemd, zijn het er nu allemaal over eens dat de wijngaard van het grootste belang is en dat de focus moet liggen op respect voor de natuur, voor de mensen die in de wijngaarden werken en voor onszelf,” schrijft Wine Enthousiast erover.

En een slimme evolutie, want de dynamische benadering kan er zomaar voor zorgen dat Barolo niet in een stoffig hoekje zal belanden in een wereld van rebelse wijnmakers en klimaatcrisis, maar z’n reputatie van een van de meest verfijnde rode wijnen ter wereld gewoon behoudt. De toekomst van Barolo ligt niet in de beperkingen van oude labels, maar in het grenzeloze potentieel van de regio.