Afslag Polsi – de Madonna en de maffia

Verspreid over de Italiaanse laars van noord naar zuid herbergt Italië heel wat onbekende bestemmingen. Plaatsen waar het toerisme nog nauwelijks is doorgedrongen. Onze columnist Jos van den Bergh gaat ernaar op zoek en neemt je kriskras door het land mee naar de meest verrassende plekken.

Eén van mijn meest bijzondere ervaringen in Italië is toch wel de tocht naar het klooster van de Madonna della montagna. Het belangrijkste heiligdom van het Aspromonte-gebergte in het uiterste zuiden van de Calabrië. In dit verlaten nationale park met z’n eeuwenoude bomen en rotspartijen, neem ik hoogzomer de afslag Polsi. De uitgestorven weg blijkt echter niet alleen een route door de schatten van moeder aarde, maar is er ook een langs bizarre anekdotes. Want hoewel de natuur er overweldigend mooi is, speelt in de dichte bossen rond Polsi vooral de strijd om de échte macht. Langs woeste bergdalen ga ik op weg naar de plek waar religie en maffia op wonderlijke wijze samenkomen.

De gevaarlijke weg naar Polsi

Ons vertrekpunt is het dorp Gambarie. Niet meer dan een groot plein met daaromheen wat berghotels, een eenvoudig eettentje en een verouderde skilift. In de winter kun je hier de piste op met een uitzicht van de Etna tot aan Stromboli. Slechts 114 inwoners telt dit kruispunt op 1.310 meter hoogte. Net ten zuiden van het plaatsje sla je linksaf naar de weg van het Santuario della Madonna di Polsi. We rijden via afslag Polsi het natuurpark in en de weg wordt smaller en slechter. Wellicht is ‘bizar slecht’ een betere omschrijving want je rijdt zo’n veertig kilometer over vaak half ingestorte wegen. Het passeren van een Panda, het standaard vervoer in deze regio, vergt stuurmanskunsten voor gevorderden. Met een goede auto kom je er wel, maar rijd deze route niet met een sportauto en voorbij de afslag naar San Luca is een 4×4 helemaal geen luxe meer. Desalniettemin trakteert het stoffige pad je regelmatig op doorkijkjes van de Tyrreense naar de Ionische zee. Onderweg kun je ook een ommetje maken, want vele wandeltochten zijn hier keurig uitgezet.

De weg naar Polsi bestaat uit avontuur en dat is wellicht ook de reden dat de route vorig jaar onderdeel van het TV-programma ‘De Gevaarlijkste Wegen’ was. Zeker het laatste stuk levert een turbulent slingerend en hobbelend avontuur op. Soms is de weg slechts een gravelpad langs het ravijn. Onderweg komen we ook van alles tegen. Schaapherders met hun kuddes, wilde honden, marmotten, wolven en andere dieren lopen hier rond. Tussen het vee rijden we ook langs de 1.956 meter hoge top van de Montalto, de hoogste berg van de Aspromonte. Na een korte wandeling heb je hier aan de voet van het in 1901 geplaatste beeld Cristo Redentore uitzicht op de Etna-vulkaan.

De Madonna della Montagna

Na de Montalto vervolgen we ons avontuur langs diepe kloven richting het Santuario. De weg wordt nog slechter en na een forse afdaling ontvouwt het mystieke heiligdom zich achter een groot hek. Mannen hangen hier bij de poort en kijken indringend naar onze Nederlandse kentekens. Het is duidelijk dat de staff van Polsi niet echt op toeristen zit te wachten. Toch intrigeert het spannende verhaal achter deze voor de Calabresi belangrijke plaats voldoende om hier toch even te stoppen.

Traditiegetrouw wordt in Polsi de ‘Madonna van de berg’ vereerd. Het klooster werd in 1144 gesticht en vormt sindsdien een bedevaartsoord. Destijds zou een herdersjongen op zoek zijn geweest naar een weggelopen stier. Toen hij het beest uiteindelijk diep in de bossen gevonden had, bleek de stier een kruis opgegraven te hebben en verscheen Maria aan hem. Zij vroeg de jongen hier een kerk te bouwen en daarmee gaat hier het eerbetoon aan de Madonna van start. Nog altijd trekken Calabrese pelgrims in de zomerperiode naar het beeld. De religieuze gebeurtenis blijkt echter steeds meer een treffen van ‘Ndrangheta maffiosi uit het naburige San Luca.

Maffiapraktijken

Naar men zegt zouden de belangrijkste beslissingen van de capo’s in dit klooster worden genomen. Dat kan ook omdat het Santuario extreem afgelegen ligt en je zelfs om in het dichtstbijzijnde dorp San Luca te komen een uur nodig hebt. San Luca staat bekend als de belangrijkste thuishaven van de ‘Ndrangheta en de plaatselijke parochie onderhoudt warme banden met het klooster. Hoewel iedereen in Italië dat weet, lukt het wrang genoeg niemand er een einde aan te maken. Tijdens zijn ambtsperiode veroordeelde Bisschop Giuseppe Fiorini Morosini uit het naburige Gerace de situatie stevig, maar ook hij is er nooit in geslaagd de maffia los te weken van deze Madonna.

Na ons bijzondere intermezzo bij het klooster besluiten we snel door te rijden. Rond het santuario hangt een ondefinieerbare sfeer, reden genoeg om ons verder onder te dompelen in het ongekende natuurschoon van de Aspromonte. Steeds vaker zie je daarachter de azuurblauwe Ionische zee opdoemen totdat de weg uiteindelijk uitkomt in San Luca. Tegen de bergwand van het dorp prijkt het barokke kerkje dat als decor van menig nieuwsuitzending diende. Pastoor Strangio is er even niet, hij zit na het Gotha-proces in de rechtbank van Reggio di Calabria tot 2030 achter de tralies. De afslag naar Polsi is daarmee niet alleen een tocht door een bijzonder natuurpark, maar is er vooral een langs een bizarre historie.