Italië heeft de Fiat, het Colosseum, de Vespa en het Vaticaan. Het heeft Michelangelo, Andrea Bocelli en Gianluigi Buffon. Én Italië heeft de femminiello.
Afgelopen week werd mijn leven verrijkt door een Youtube-video. Mijn neef wilde me graag kennis laten maken met zijn offroad-keuze in muziek en speelde Rita De Crescenzo af op de tv. Een indrukwekkende dame met kledij als een Disney-prinses voor 18 jaar en ouder, teracottabruin kleurtje en make-up waar de handen van Nikki Tutorials van zouden gaan jeuken. De Crescenzo zingt in Napolitaans dialect zo sterk dat mijn neef en zijn vriendin er zelfs geen chocola van kunnen maken. Maar haar video’s spreken boekdelen, met name die van ‘Guagliù menate ‘o sale’, waarin de flamboyante tante door de steegjes van Napels danst met al even flamboyante femminielli, die bekogeld worden met zout.
Il femminiello is een persoon die voornamelijk aanwezig is in arbeiderswijken van Napels, waar het derde geslacht altijd al niet alleen werd getolereerd, maar ook gerespecteerd, zonder schaamte werd getoond en in de oudheid zelfs aanbeden. Zout gooien is in Italië dan ook iets positiefs en wordt gedaan om pech en boze geesten te verjagen. En De Crescenzo is sinds haar doorbraak een jaar of twee terug de Madrina van de hedendaagse LGBTQ+ community.
Het woord femminielli kun je vertalen naar iets als ‘kleine vrouwelijke mannen’, op een lieve manier. De definitie ervan is vrij breed en omvat vele vormen van seksualiteit, maar het zijn voor Napolitanen gewoon altijd mannen geweest die zich voelen en leven als vrouwen. In alle wijken van Napels worden ze getolereerd en gerespecteerd; de femminiello is daar geen deviant, maar een extravagant. Omdat ze er vinden dat iedereen trouw aan zichzelf moet kunnen zijn en een gelukkig leven moet leiden. A-men.
Niet al te lang geleden werd op een veiling een schilderij van Giuseppe Bonito ontdekt met de naam Il Femminiello. Op het schilderij staat een jonge man die een andere man in vrouwenkleding een rode ketting omhangt. Al is het in de spottende stijl van pittora ridicula geschilderd, het werk uit de achttiende eeuw is een van de vroegste voorbeelden van gender-nonconformiteit in de kunst – en ook een van de weinige van rond die tijd.
Het rode koraal van de ketting in het schilderij brengt geluk, iets wat ook van femminielli gedacht wordt. Het derde geslacht combineert volgens de Napolitanen de sterke punten van zowel mannen als vrouwen. Ze zijn dan ook een graag geziene gast aan de bingotafel en als er een baby wordt geboren, dan zou een dutje in de armen van een femminiello een mooie toekomst voor die kleine beloven. Wie had dat gedacht van dat traditionele volkje waar de machoman de ogenschijnlijke hoofdrol speelt. Ik in ieder geval niet.
