Italië heeft de Fiat, het Colosseum, de Vespa en het Vaticaan. Het heeft Michelangelo, Andrea Bocelli en Gianluigi Buffon. Én Italië heeft Ferragosto.
Elk jaar op 15 augustus komt Italië tot stilstand. De rolluiken gaan dicht en de steden lopen leeg. Qua Italianen dan, want de drukte in een historisch stadshart blijft onveranderd; het zijn enkel de toeristen die blijven plakken aan de openbare bankjes onder de hete zon. Een fascinerende stilte dus, die je pas opmerkt als je je oren spitst en beseft dat in het rumoer geen Italiaans meer klinkt. De Italiaan heeft op die dag twee keuzes: richting het strand of richting de bergen – maar in ieder geval de stad uit.
De nationale traditie van alles uit de handen laten vallen op Ferragosto is er een van lang geleden. In het oude Rome was er in augustus al de Consualia, een dag waarop de oogst gevierd werd en god van de geborgen oogst geëerd. Niet alleen de mens – van burgerij tot slaafgemaakten – mocht het werk neerleggen, ook de figuurlijke werkpaarden; deze ezels en ossen kregen zelfs een bloemenkransje om. Keizer Augustus doopte de vijftiende van de maand om tot Feriae Augusti, dat zich vertaalt naar ‘de rust van Augustus’ en het begin werd van een langere rustperiode. De dag kreeg van de katholieke kerk ook nog een religieus tintje, de Maria-Tenhemelopneming, maar het waren de fascisten die Ferragosto eigenlijk pas echt maakten tot wat het nu is.
Onder het fascistische bewind werd la gita fuori porta een ding: een kort tripje buiten de stadsgrenzen. Door de prijzen van treintickets drastisch omlaag te gooien op en rondom 15 augustus werden werknemers aangemoedigd een paar dagen vrij te nemen. Daardoor werd een korte vakantie zelfs mogelijk voor de armste laag van de samenleving – en werd er dus gretig gebruik van gemaakt. De traditie van met de picknickmand de stad uit bleef hangen, de regering godzijdank niet.
Inmiddels is Ferragosto een nationale feestdag die in het rijtje Pasen en Kerstmis past én de officiële out-of-office-datum voor elke Italiaan die het zich kan veroorloven. De kans is dus groot dat je op vakantie tegen gesloten deuren aanloopt in de stad, maar op de meest toeristische bestemmingen draait het ‘dagelijks’ leven juist weer overuren. Italianen vieren Ferragosto door even niets te doen, maar dat is uiteraard niet laveloos bakken in de zon. Dat laten ze wel over aan de bistecche op de grill. Daar ver van de stad wordt gegeten, gevierd, is er vuurwerk. En daar in de stad heb jij het rijk als toerist heel even alleen.
Buon Ferragosto.
