In de jungle van rondslingerende keurmerken maak ik je graag wegwijs. Niet in het minst omdat ik allergisch ben voor het borrelschap van de supermarkt met z’n bedonderende pesto (en alles wat ernaast staat), maar ook omdat je met zo’n stempeltje wel degelijk weet wat je eet. De Italianen hebben namelijk de meeste beschermde producten van ons hele continent, met Italiaanse keurmerken erop geplakt waarvan je kunt aflezen of je kwaliteit eet of drinkt.
Een kwaliteitskeurmerk dus, met gelijk een kanttekening: zonder de keurmerken te kennen, kun je er ook zo instinken bij zo’n stempeltje. Want, zeker bij wijn, kán een product zonder soms beter zijn dan met. En ook betekent een keurmerk niet automatisch het allerbeste; soms is het slechts een indicatie van waar het product vandaan komt. Waar je wel van verzekerd bent, is dat je l’originale te pakken hebt en geen exemplaar waarvan de Italiaanse douane zou gaan loeien. Dus plak ‘m op je koelkast, deze lijst met keurmerken voor Italiaans eten en Italiaanse wijn.
Italiaanse kwaliteitskeurmerken voor eten
IGP
Indicazione Geografica Protetta, dat is er dus zo eentje met een beschermde geografische aanduiding. Zegt niet per definitie dat je een Rolex te pakken hebt, maar geeft wel aan dat tenminste een deel van het productieproces plaats heeft gevonden in een bepaalde Italiaanse streek. Een soort culinair uithangbord voor de regio, zoals aceto balsamico dienstdoet voor Modena.
DOP
DOP staat voor Denominazione di Origine Protetta en is een beschermde oorsprongsbenaming. Het gaat hier om producten uit kleinere gebieden met strakker gedefinieerde voorschriften, die tijdens het gehele productieproces geen stap over de grens hebben gezet. Met DOP op je kaas heb je dus échte mozzarella di bufala uit Campania te pakken, of een écht stuk Parmigiano Reggiano van rondom Parma. Kwaliteit schommelt hier dus een stuk minder dan bij een IGP-product.
STG
‘Was men maar op Brabant zo trots als een Fries’ zul je in Italië niet gauw horen. De Italianen zijn trots, zo trots dat ze er nog een keurmerk extra opeisten speciaal voor Italiaans eten dat buiten de landsgrenzen gekopieerd wordt. Zo voorkwamen de Italianen onder meer dat iedereen z’n pizza zomaar Napolitaans mag noemen. De stempel ‘Specialità Tradizionale Garantita’ krijgt een quasi-Italiaans product of recept dus niet zomaar; het moet in de EU gemaakt worden, op traditionele wijze bereid en al minstens dertig jaar zo in de boeken staan.
Italiaanse keurmerken voor wijn
IGT
De wijntegenhanger van IGT, waarbij Protetta is vervangen door Tipica. Een IGT-wijn komt uit een specifieke regio (zoals bijvoorbeeld Sicilië), maar vertelt je niets over de kwaliteit van z’n inhoud.
DOC
Denominazione di Origine Controllata. Een wijn met DOC op z’n flessenhals komt uit een afgebakend gebied en moet voldoen aan regionale regels rondom rassen en productiemethoden. Dit Italiaanse keurmerk zegt dus wel iets over kwaliteit, want wie niet voldoet aan de regeltjes verdient de stempel niet.
DOCG
Hetzelfde riedeltje als hierboven, maar dan met Garantita erachteraan. Voor die kwaliteitsgarantie komt een proefpanel van het Ministerie van Landbouw om de hoek kijken, dat de wijnen proeft en wel of niet deze hoogste zegen geeft. Maar… de allerbeste wijnen kunnen, maar hóeven deze stempel niet te krijgen. Daarover meer onder het kopje ‘Vino di tavola’.
Classico
Een DOC of DOCG wijn kan ook nog extraatjes krijgen zoals de term classico. Dit geeft aan dat de wijn uit het historische wijngebied komt, vaak hoger gelegen, uit de betere wijngaarden. De Chianti is bijvoorbeeld een enorm gebied tegenwoordig, maar was dat oorspronkelijk niet. Het is uitgebreid, waarbij het historische gebied nu een hoger status geniet. Bij Chianti kun je een classico ook herkennen aan de haan op de hals.
Riserva
Deze term heeft te maken met het productieproces van de wijn. Riservawijnen moeten voldoen aan bepaalde eisen om zo te heten, ze hebben een langere rijping gehad en zijn hoger in alcohol. Kort door de bocht gezegd krijgen ze dus meer aandacht en heb je hier betere kwaliteit te pakken. Een superiore doet er vaak nog een klein schepje bovenop.
Vino di tavola
Hier komt de grote uitzondering. Vino di tavola, ofwel tafelwijn, kan wijn zijn die een bejaarde boer in z’n eigen hooischuur gefabriceerd, maar kan ook gemaakt zijn door een kundig wijnmaker die gewoon zin had om de regels aan z’n laars te lappen. Het allermooiste voorbeeld daarvan is het ontstaan van de Super Tuscan, de meest rebelse wijn van allemaal.
