Waarom ‘dolce far niente’ eigenlijk helemaal niet bestaat
Een kenmerkende scène uit de film Eat Pray Love is wanneer de knappe Italiaan in de kappersstoel tegen Julia Roberts zegt dat ze zich minder druk moet maken over het feit dat ze alleen maar eet en verder weinig doet. Vervolgens zegt hij: “In Italië noemen we het dolce far niente, het zoete of zalige nietsdoen.” En hoewel je, als je in Italië bent, direct begrijpt wat hier precies mee bedoeld wordt, moet ik je helaas toch echt mededelen dat die iconische term in Italië helemaal niet bestaat.
Il dolce far niente
Met il dolce far niente wordt alles bedoeld wat Italië mooi en filmisch maakt: luieren in de zon, de krant lezen, mensen kijken, aperitivo, passeggiata, zwemmen, een zonsondergang aanschouwen, kletsen, kijken naar wegwerkzaamheden, wijn drinken, eten, en ga zo maar door. Alles wat niet per se nuttig is, maar wel heerlijk. Op een zalige manier tijd ‘verspillen.’ Als je wat dieper in de materie duikt, zou je kunnen zeggen dat dit uiteindelijk eigenlijk de echt belangrijke dingen in het leven zijn. Voor Italianen zijn deze momenten van rust en ontspanning op de een of andere manier meer aanwezig in het dagelijks leven. Ze zijn prachtig verweven in de samenleving.
Net als in de film
Het valt me nogal op dat elke keer wanneer deze term tevoorschijn komt in gesprekken waar Italianen bij aanwezig zijn, het gesprek stilvalt. Zo gebeurde het een keer dat iemand in het bijzijn van verschillende rokende en Campari spritz drinkende Italianen zei dat ze haar hele programma had geannuleerd om even goed te gaan genieten van il dolce far niente vandaag. Ze keken haar stuk voor stuk een beetje geïrriteerd aan. Toen ze nog iets probeerde in de trant van: ‘Daar zijn jullie toch goed in? La dolce vita, dolce far niente, dat soort dingen?‘ werd dit weggewuifd met de opmerking dat ze te veel Amerikaanse films had gekeken.
Toen ik erover nadacht, realiseerde ik me dat ik deze termen, zowel ‘la dolce vita’ als ‘dolce far niente’, nog nooit uit de mond van een Italiaan had horen komen. Het zou zelfs een beetje vreemd zijn als iemand zou zeggen: ‘In de ochtend ga ik naar mijn schoonouders en in de middag ga ik eens lekker ‘dolce far nienteren.’
Geen woorden voor
Wat blijkt: deze term wordt alleen gebruikt door niet-Italianen. Want dat dolce far niente is voor Italianen gewoon hoe het leven is; ze hebben er geen term voor nodig. Tevens is het land natuurlijk anders van de binnenkant dan van de buitenkant. Aan het (werk)leven van veel Italianen komt een stuk minder dolce far niente te pas dan de films doen schetsen. De meeste Italianen werken hard en verdienen weinig, maar vinden in de momenten eromheen wel de zalige momenten die het leven de moeite waard maken.
